Συμπεριληπτική προσέγγιση στο χορό
της Άννας Βεκιάρη
«Η αναπηρία είναι ο περιορισμός των δραστηριοτήτων από έναν σύγχρονο κοινωνικό οργανισμό ο οποίος λαμβάνει καθόλου ή ελάχιστα υπόψιν ανθρώπους που έχουν σωματικές (ή / και γνωστικές, αναπτυξιακές, ψυχικές) βλάβες, αποκλείοντάς τους έτσι από τον βασικό κορμό της κοινωνίας».
Mike Oliver – Κοινωνιολόγος, συγγραφέας και ανάπηρος ακτιβιστής για τα δικαιώματα των αναπήρων
Η κοινωνία είναι υποχρεωμένη να δημιουργεί προσβάσιμα περιβάλλοντα και να δίνει ευκαιρίες στους ανθρώπους με αναπηρίες να μοιράζονται και να αναπτύσσουν τις δυνατότητές τους. Ο χορός είναι μία σωματοποιημένη εμπειρία που αντανακλά τις ξεχωριστές προσωπικές μας ιστορίες. Ο χορός έχει να κάνει με την προσωπική έκφραση, τη δημιουργία, την ανακάλυψη των κινησιολογικών δυνατοτήτων του σώματός μας, ανεξάρτητα από την ταχύτητα ή το μέγεθος της εκάστοτε κίνησης.
Το πρόγραμμα CONTACT/ΕΠΑΦΗ δημιουργεί ένα τέτοιο προσβάσιμο περιβάλλον και θεωρεί ότι η αναπηρία αποτελεί πεδίο δυνατοτήτων, όχι εμπόδιο που πρέπει να υπερκεραστεί. Έχουμε δημιουργήσει φύλλα μεθόδου σχετικά με την αναπηρία μαζί με μερικές συμπεριληπτικές τεχνικές προσέγγισης του χορού, ώστε να είναι προσβάσιμος από όλα τα σώματα. Ο χορός CONTACT είναι μία αντανάκλαση του πώς θα θέλαμε να είναι η κοινωνία μας.
Ας επισημάνουμε μερικά σημαντικά στοιχεία που οι συντονιστές πρέπει να έχουν υπόψιν για ένα συμπεριληπτικό μάθημα, «βασιζόμενοι σε υλικό όπως και παιδαγωγικές αντιλήψεις προσβασιμότητας.»
Φάση 1: Να φτάσουμε στον χώρο του μαθήματος
Πριν την οργάνωση ενός μαθήματος χορού, βεβαιωθείτε ότι ο χώρος είναι πλήρως προσβάσιμος.
Η ακόλουθη λίστα θα σας βοηθήσει να σκεφτείτε διαφορετικές πτυχές της προσβασιμότητας.
Άφιξη στο κτίριο
Το αυτοκίνητο σταματά στην είσοδο;
Υπάρχουν προσβάσιμες θέσεις στάθμευσης;
Υπάρχει επαρκής αριθμός θέσεων στάθμευσης για ανθρώπους με αναπηρία σε σχέση με το μέγεθος του κτιρίου;
Έχετε θέσεις στάθμευσης κοντά στην είσοδο;
Είναι η διαδρομή που οδηγεί στην είσοδο ανεμπόδιστη;
Είσοδος
Διαθέτει το κτίριο προσβάσιμη είσοδο;
Έχει τοποθετηθεί η διαθέσιμη ράμπα σύμφωνα με τους κανονισμούς;
Έχει τοποθετηθεί τυχών ανελκυστήρας / αναβατόριο σύμφωνα με τους κανονισμούς;
Υπάρχει ο ελεύθερος χώρος που απαιτείται για την ακτίνα στροφής ενός αμαξιδίου μπροστά από τις πόρτες; (Ο ελάχιστος χώρος περιστροφής είναι περίπου 1.500 x 1.500 χιλιοστά.)
Η πιθανή σκάλα είναι ενσωματωμένη στο έδαφος / πάτωμα;
Μπορεί ο χρήστης αμαξιδίου να ανοίξει την πόρτα και να περάσει;
Είναι ασφαλής η κινητικότητα;
Έχει ληφθεί υπόψιν στον σχεδιασμό η ευκολία μετακίνησης;
Το προσωπικό βοηθά, για παράδειγμα, κατά τη μετακίνηση και τη στάση στις πόρτες; Παρέχει τα διαθέσιμα βοηθήματα;
Μετακίνηση μέσα στο κτίριο
Υπάρχουν βοηθήματα για τη μετακίνηση, όπως αναπηρικό αμαξίδιο ή καροτσάκι για μωρά;
Έχουν όλα τα δωμάτια ανεμπόδιστη πρόσβαση (όχι σκάλες / σκαλοπάτια);
Έχει τοποθετηθεί η διαθέσιμη ράμπα σύμφωνα με τους κανονισμούς;
Έχει τοποθετηθεί τυχών ανελκυστήρας / αναβατόριο σύμφωνα με τους κανονισμούς;
Υπάρχει τουλάχιστον μία πόρτα με πρόσβαση για αμαξίδια σε κάθε δωμάτιο; (ελάχιστο πλάτος 80 εκατοστά)
Υπάρχει επαρκής χώρος, για παράδειγμα, στο συγκεκριμένο δωμάτιο για την ακτίνα στροφής ενός αμαξιδίου; (Ο ελάχιστος χώρος περιστροφής είναι περίπου 1.500 x 1.500 χιλιοστά.)
Είναι ασφαλής η κινητικότητα;
Έχει ληφθεί υπόψιν στον σχεδιασμό η ευκολία μετακίνησης;
Υπάρχουν τουαλέτες και καμαρίνια κατάλληλα για ανθρώπους που έχουν κινητικές βλάβες ή χρησιμοποιούν αμαξίδιο;
Φάση 2: στον χώρο του χορού - προσβασιμότητα σε παιδαγωγικό επίπεδο
Είναι καλό να ξεκινάμε σε έναν κύκλο, ειδικά για το πρώτο μάθημα, και να δίνουμε σε κάθε άτομο που συμμετέχει την ευκαιρία να συστηθεί και ενδεχομένως να μοιραστεί οτιδήποτε χρειάζεται να γνωρίζει η ομάδα ούτως ώστε να χορεύουν μαζί με ασφάλεια. Αν το άτομο δεν μπορεί να μιλήσει, τότε ένας προσωπικός ή μία προσωπική βοηθός μπορεί να το εκπροσωπήσει.
1. ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Μία σημαντική παράμετρος στη δημιουργία ενός συμπεριληπτικού περιβάλλοντος είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συντονιστής κατά της διάρκεια του μαθήματος ώστε να καταστήσει τις οδηγίες κατάλληλες για όλα τα άτομα.
Για παράδειγμα:
● Αν έχετε χρήστες/χρήστριες αμαξιδίου στο μάθημα, επιλέξτε ρήματα όπως «ταξιδέψτε» ή «μετακινηθείτε» γύρω στον χώρο, αντί για «περπατήστε».
● Για τους τυφλούς χορευτές και τις τυφλές χορεύτριες, επιλέξτε εκφράσεις όπως «γυρίστε το κεφάλι σας από τη μία πλευρά προς την άλλη» αντί για «κοιτάξτε τριγύρω στο χώρο».
● Για χορευτές και χορεύτριες με αισθητηριακές βλάβες, μερικές φορές μπορεί να είναι ανάγκη να είστε προσεκτικοί με τα επίπεδα του ήχου.
● Όταν δουλεύετε με συγκεκριμένες οδηγίες όπως γρήγορα, αργά, παύση κ.λπ., η προσέγγισή σας θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα: «Βρείτε μια γαλήνη – οτιδήποτε σημαίνει για εσάς η γαλήνη».
2. ΚΟΙΝΟΣ ΠΑΡΟΝΟΜΑΣΤΗΣ
Ο συντονιστής πρέπει να αναγνωρίζει τους κοινούς παρονομαστές της κάθε ομάδας, παρατηρώντας ποιες ικανότητες είναι κοινές σε όλους.
«Κοινοί παρονομαστές είναι η κίνηση, η επικοινωνία και οι δυνατότητες μάθησης που είναι προσβάσιμες από όλους μέσα στην ομάδα. Οι κοινοί παρονομαστές καθορίζουν τις διαδρομές που μπορεί να ακολουθήσει ολόκληρη η ομάδα για να εξερευνήσει όλα τα πιθανά στοιχεία του αυτοσχεδιασμού.» (Μέθοδος DanceAbility).
Αυτές οι πληροφορίες θα βοηθήσουν τον συντονιστή να οργανώσει τις δραστηριότητες χορού σύμφωνα με όλες τις δυνατότητες. Έτσι θα εξασφαλιστεί ότι όλα τα άτομα συμπεριλαμβάνονται και συνδέονται.
3. ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Η ερμηνεία είναι ένα βασικό εργαλείο για τη δημιουργία και την εργασία σε μία συμπεριληπτική ομάδα χορού (τεχνική ή αυτοσχεδιασμός). Ο συντονιστής πρέπει να καθοδηγεί τα άτομα που συμμετέχουν ώστε να μάθουν πώς να ερμηνεύουν συγκεκριμένες κινήσεις οι οποίες δεν μπορούν να γίνουν με τον ίδιο τρόπο από όλα τα άτομα σε ένα συμπεριληπτικό μάθημα.
Για παράδειγμα:
- Πώς ένας χορευτής ή μία χορεύτρια με αμαξίδιο ερμηνεύει την έννοια του άλματος.
- Πώς μεταφράζονται τα διαφορετικά επίπεδα κίνησης από το κάθε άτομο.
- Πώς ένα άτομο που δεν μπορεί να γυρίσει γύρω από τον άξονά του μπορεί να ερμηνεύσει μια στροφή με κάποιον άλλο τρόπο.
Μερικές σημειώσεις για διαφορετικές ικανότητες σχετικά με την ασφάλεια και με την προσβασιμότητα του περιεχομένου.
- Για τους χρήστες και τις χρήστριες αμαξιδίου, είναι καλό να μιλάμε σχετικά με την ασφάλεια πριν ξεκινήσουμε ένα μάθημα χορού. Οι χορευτές και οι χορεύτριες που χρησιμοποιούν αμαξίδιο μπορούν να ενημερώνουν το τμήμα σχετικά με το βάρος που μπορεί να σηκώσει το αμαξίδιό τους, πού είναι τα φρένα, αν το αμαξίδιο μπορεί να οπισθοδρομήσει κ.λπ.
Είναι επίσης σημαντικό, όταν χορεύουμε με ένα άτομο με αμαξίδιο, να συσχετιζόμαστε πρωτίστως με το άτομο και όχι με το αμαξίδιο.
- Κωφό άτομο – Χρειάζεται να έχουμε διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα.
- Τυφλό άτομο – Ο συντονιστής πρέπει να περνάει λίγο χρόνο με το τυφλό άτομο πριν το μάθημα, να το βοηθάει να περπατά στον χώρο και να αισθάνεται ασφαλές προτού χορέψει με την ομάδα. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, ο συντονιστής μπορεί να έχει μια ομάδα υποστήριξης ή έναν ή μία βοηθό για να κατευθύνει το τυφλό άτομο ώστε να μάθει τον χώρο πριν ξεκινήσει το μάθημα. Μια άλλη, πιο δημιουργική λύση είναι να επιλέξει ο συντονιστής να ξεκινήσει το μάθημα σε ζευγάρια, με ασκήσεις που επικεντρώνονται στην ομαδική εξερεύνηση του χώρου.
- Μειωμένη κινητικότητα – Είναι ένας κοινός παρονομαστής. Ο συντονιστής πρέπει να καθοδηγεί την ομάδα προκειμένου να αναλαμβάνει ευθύνες, να μάθει πώς να επικοινωνεί και να κινητοποιεί κατάλληλα το άτομο με αμαξίδιο. Είναι επίσης σημαντικό ο συντονιστής να καθοδηγεί το ανάπηρο άτομο να ζητά βοήθεια ή κινητοποίηση όποτε τη χρειάζεται.
